İnsanın varlığını sürdürebilmesi için gerekli yedi temel duygu tanımlanmıştır. Bunlar; korku, üzüntü, öfke, tiksinti, utanç, coşku ve şaşkınlıktır. Temel duyguların amacı, bizi hayatta tutmaktır.
Temel duygular bize neyin önemli neyin önemsiz olduğu, işlerin yolunda gidip gitmediği hakkında bilgi sağlarlar. Deneyimlerimizi bütünleştirerek bize anlam, değer ve yön verirler. Duygular yaşamın en önemli deneyimlerini yöneten, en derin endişeleri ve en önemli ilişkileri etkileyen olayların sinyalleridir.
Duygu Odaklı Terapi yaklaşımı, psikopatolojilerin temelinde duygu regülasyonundaki bozukluğun yer aldığını öne sürer. Bu yaklaşımda duygular birincil, ikincil ve manipülatif olarak üç gruba ayrılarak ele alınır.
Birincil duygular, tanımlanan yedi temel duyguyu kapsar. Bu duyguların günlük yaşantıda yerinde ve yeterince ortaya çıkması sağlıklıdır. Yani korkutucu bir durum yaşıyorsak ve korkuyorsak, bu birincil bir duygudur ve amacı bizi hayatta tutmaktır. Bize bir mesaj verir. Korktuğumuz durumdan kaçmamızı, kurtulmamızı, kendimizi korumamızı sağlar. İşlevseldirler; bunlara dayanarak tepkilerimizi yönlendirebiliriz. Birincil duygularımızla doğarız ve onlar aynı zamanda sosyalleşme araçlarımızdır.
İkincil duygular esasında hissedilen başka bir birincil bir duyguyu gizlemek veya maskelemek için kullanılan duygulardır. Örneğin hissedilen öfke genellikle temelde üzüntü, değersizlik ve hayal kırıklığı gibi duyguları perdeleyen ve çoğunlukla altta yatan acı ve güçsüzlük duygularının üzerini örten bir maskedir. Başka bir örnek; korkan bir insan birincil duygusu olan korkusunu ifade etmek yerine, bunu öfke olarak dile getirmesi olabilir, o kişi için bu öfke ikincil duygudur. İkincil duyguların genellikle birincil duygulara tepki olarak doğduğu düşünülmektedir.
Üçüncü grup olan manipülatif ya da araçsal duygular, temel ihtiyacını “timsah gözyaşları ile manipülatif bir duyguyu kullanarak karşımızdakini istediğimiz yola getirme çabası” olarak ifade edilebilir. Aracı yani manipülatif duygu, kişinin aslında hissetmediği bir duyguyu göstererek bir amaca ulaşmak için kullanması olarak anlatılabilir. Ağlayarak iş yaptırmaya çalışmak bu duygu çeşidine örnek olarak verilebilir.
Duygu Odaklı Terapi yaklaşımına göre kişinin ikincil ya da manipülatif duyguları yaşamasının en temel sebebi, duygu regülasyon bozukluğudur. Terapide amaç; kişiyi merkeze koyarak duyguları üzerine çalışmak, benlik veya kendilik algısını güçlendirmek, duygulanımını düzenlemek ve yeni anlamlar yaratmasına yardımcı olmaktır. Bunu başarmak için de kişinin duyguların tanımlaması, ifade ve ayırt etmesi amaçlanır.
#duygular #duyguodaklıterapi #temelduygular #psikoterapi #onlineterapi #klinikpsikolog #iyihisset #andakal #dönüşüm #duygularıdönüştürmek